George Byron – jeden z największych angielskich poetów i dramaturgów, powiedział kiedyś: „W momencie powstawania naszej planety najpiękniejsze połączenie ziemi z morzem przypadło wybrzeżu Czarnogóry”. Trudno się z tym nie zgodzić, gdyż ten mały kraj to niezliczona ilość przepięknych miejsc, znajdujących się w niewielkiej odległości od siebie, dosłownie na wyciągnięcie ręki. Obszar ten cechuje przede wszystkim niezwykła różnorodność.
Mimo, że Czarnogóra jest jednym z najmniejszych krajów w Europie – rozmiarem przypomina województwo Lubuskie – znajdziemy tu Kanion rzeki Tary – najgłębszy kanion na całym Starym Kontynencie, czy chociażby największe na całych Bałkanach jezioro Szkoderskie, które jest idealne do obserwacji licznych gatunków ptaków, takich jak czapla czy chociażby kormoran mały. To właśnie tutaj, znajduje się też jedna z najbardziej malowniczych zatok na świecie – Zatoka Kotorska, a tam jedyne w Europie południowej fiordy.
Tara jest najdłuższą rzeką Czarnogóry. Mierzy 149 km długości i przepływa przez Góry Dynarskie przy granicy z Bośnią i Hercegowiną. Rzeka ciągnie się przez głęboką dolinę górską, by na przestrzeni blisko 80 km tworzyć jeden z najgłębszych kanionów na świecie, którego ściany osiągają nawet do 1300 metrów wysokości. W 1980 roku Park Narodowy Durmitor, który obejmuje kanion Tary i Góry Dynarskie został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO. Ściany kanionu w malowniczy sposób porośnięte są przez cisy i lasy iglaste. Nie lada atrakcją jest też zbudowany nad kanionem pod koniec lat czterdziestych XX wieku, ponad 360.metrowy betonowy Most Đurđevića. Latem na rzecze organizowane są spływy ratingowe na pontonach lub tratwach. Wielbiciele ekstremalnych form wypoczynku często odwiedzają też tzw. Diabelskie Przejście (Đavolje Laži), czyli najwęższe miejsce na Tarze, które jest na tyle niewielkie, że można je przeskoczyć. Idealnym miejscem do obserwacji najgłębszej części kanionu rzeki Tary jest Ćurovac – szczyt nieopodal miejscowości Žabljak. To właśnie tutaj można oglądać najgłębszy kanion Europy z wysokości 1625 metrów n.p.m.
Park Narodowy Jezioro Szkoderskie to jeden z największych rezerwatów ptaków w Europie. Jezioro znajduje się zaledwie 7 km od morza, a jego powierzchnia waha się od 370 do 550 km2. Na terenie Parku Narodowego występuje wiele rzadkich gatunków ptaków, w tym pelikany, które są jego symbolem. Poza tym występują tutaj: kormoran mały, czapla, tamaryszka, warzęcha, dzierzba czarnoczelna, ibis kasztanowaty, podgorzałka, dzięcioł białoszyi, czy chociażby trznadel czarnogłowy, który zachwyca swoim żółtym upierzeniem. Na Jeziorze Szkoderskim znajdziemy też sporo wysepek, gdzie mieszczą się np. stare monastyry. Niektóre z nich jeszcze do dzisiaj służą jako pustelnie. Tak jak np. wybudowany już w XIV w. monastyr Starceva Gorica. Nie ma lepszej możliwości na obserwację ptactwa jak i wyłaniających się ze Szkoderskiego wzgórz i zatoczek, jak rejs po tym jeziorze. Poza sezonem nie ma tutaj prawie w ogóle turystów i nie licząc okolicznych rybaków, można bez problemu stać się tutaj jednym z nielicznych obserwatorów tej wspaniałej przyrody. Jezioro Szkoderskie zamieszkiwane jest przez 48 gatunków ryb, a rozciągające się w tych okolicach winnice nie mają sobie równych. To istny raj dla miłośników owoców morza i dobrego wina. Prawdziwą dumą Czarnogóry jest vranac, którym obsadzono 70 proc. powierzchni winnic. Jest to bardzo ciemne wino, często wpadające odcieniem prawie w czerń. Przeważają w nim nuty mocnych wiśni, cynamonu i goździka.
Zaledwie 60 km od jeziora położone jest zabytkowe miasto Kotor. Jest to jedno z najlepiej zachowanych średniowiecznych miast w południowo-wschodniej Europie. Całe stare miasto otoczone jest murami miejskimi i dostać można się do niego tylko 3 bramami: Główną, Północną i Południową. Na teren starego miasta nie wolno wjeżdżać samochodami, a – co ciekawe – mieszkańcy upodobali sobie tuk tuki i to właśnie za ich pomocą część z nich porusza się po mieście. Całkowita długość obwarowań miejskich Kotoru wynosi około 4,5 km., a w niektórych miejscach wysokość murów dochodzi nawet do 20 metrów wysokości. To właśnie tutaj, z murów twierdzy kotorskiej można zobaczyć jedyne w południowej części Europy fiordy. W Kotorze można zobaczyć m. in. dwunastowieczną Cerkiew św. Łukasza, Katedra św. Tryfona, osiemnastowieczną kolegiatę, cerkiew Matki Boskiej od Zdrowia, XVI wieczną wieżę zegarową, a także kamienice mieszczańskie, budowane od XIV do XVII w. W 1979 roku Stare Miasto w Kotorze zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Czarnogóra reklamuje się na świecie hasłem „Dzikie piękno” („Wild Beauty”). Jest to kraj niezwykły, a co najważniejsze – nieoblegany przez turystów, tak jak chociażby sąsiadująca z nim Chorwacja. To istny raj dla osób ceniących sobie obcowanie z naturą, smakoszy wina, czy też dla osób interesujących się jeszcze żywą historią i rozpadem Jugosławii. To miejsce, gdzie morze styka się z górami, a gaje oliwne kłaniają się w pas plantacjom winorośli.
Tekst i zdjęcie: Dominika Stańka
